Beschrijving
1989, Berlijn. De Muur is gevallen en Berlijn viert feest. Miriam is uit een lastig huwelijk gevlucht om voor haar stervende vader Henryk te zorgen. Ze voelt zich schuldig dat ze hem al jaren maar heel weinig heeft gezien; hij was het niet eens met haar huwelijk. Dan ziet ze tijdens het verzorgen een kamptatoeage op zijn arm en kantelt alles wat ze over hem dacht te weten. Hij is niet Joods, waarom heeft hij dan in een concentratiekamp gezeten? Hij heeft nooit een woord gesproken over de oorlog. Ze gaat op zoek naar antwoorden en in zijn spullen vindt ze tot haar ontzetting een kampuniform van Ravensbrück, het vrouwenkamp. Wanneer ze in de zomen van het uniform geheime brieven aan haar vader ontdekt, die daar al 40 jaar verstopt zitten, probeert ze het mysterie van zijn verleden te ontrafelen.

Recensie
Nog voordat ze ooit iets geschreven had, las Anna Ellory een artikel over een Poolse vroedvrouw in Auschwitz. Dit zette haar aan het denken over vrouwelijke holocaustverhalen, hoe ze reageren op de gruwelijkheden die hen overkwamen. Ze kwam tot de conclusie dat ze vervolgens een verhaal wilde vertellen dat een stem gaf aan degenen die er geen hadden. Hierna deed ze onderzoek naar het voor haar onbekende Ravensbrück, een concentratiekamp voor vrouwen, en volgde een aantal schrijfcursussen. Na een aantal pogingen leidde dit uiteindelijk tot haar in 2020 verschenen en in meer dan tien landen uitgebrachte debuutroman De meisjes van Ravensbrück.

Het is december 1989, de Muur in Berlijn is net gevallen en de bewoners vieren feest. Voor Miriam voelt alles echter anders, ze is bij haar man weggevlucht en zorgt nu voor haar vader die op sterven ligt. Wanneer ze hem op een dag verzorgt, valt haar een kamptatoeage op, verstopt onder zijn horloge. Ze vraagt zich af waarom hij in een concentratiekamp gezeten heeft en waarom hij er nooit over gesproken heeft. Dan vindt ze, verstopt in een uniformjurk, een groot aantal briefjes die aan hem gericht zijn. Ze leest ze allemaal om te weten te komen wat hij heeft doorgemaakt, maar ook om hem antwoord te geven op een door hem gestelde vraag.

Hoewel de Tweede Wereldoorlog al vijfenzeventig jaar achter ons ligt, wordt er nog steeds over geschreven of is het een belangrijk thema in romans of thrillers. Ook Ellory heeft in De meisjes van Ravensbrück voor deze zwarte periode in de wereldgeschiedenis gekozen. Dat doet ze door Miriam de door haar in een kampuniform gevonden briefjes te laten lezen die Frieda, een van de vrouwen die in dit concentratiekamp gevangen gehouden werd, heimelijk geschreven heeft. Die briefjes vertellen het verhaal over de liefde die Frieda voor Miriams vader Henryk voelde, maar ook wat zij en de andere vrouwen in het kamp moesten doormaken. Het verhaal speelt zich daardoor af in zowel het heden (1989) als het verleden, zonder dat er eigenlijk gerichte flashbacks in voorkomen.

Naast het verhaal van Miriam, die ook nog eens te maken heeft met de gevolgen van een slecht huwelijk, is er het verhaal van Henryk. De meisjes van Ravensbrück wordt dan ook afwisselend vanuit hun perspectieven verteld. Dat zorgt ervoor dat er een soort spanningsboog ontstaat, de lezer wil immers weten wat hen overkomen is, wat er nog gaat gebeuren, maar vooral ook wat de gevangenen allemaal hebben moeten doorstaan. Die gruwelijkheden en ontberingen zijn door Ellory zo levensecht beschreven dat veel fragmenten bijzonder aangrijpend zijn. De beeldende schrijfstijl is er dan ook nog eens debet aan dat alles wat verteld wordt als het ware op je netvlies gebrand staat.

Ellory’s keuze voor het jaar 1989 is een bewuste en in zekere zin ook een symbolische. Vooral voor de Oost-Duitsers was de val van de Berlijnse Muur in november van dat jaar een opening naar de vrijheid. Een vrijheid waar Miriam in feite nog naar op zoek is, en in zekere zin geldt dit ook voor Henryk, hoewel hij zich daar door zijn zeer zwakke gezondheid niet actief van bewust is. Dat zowel Miriam als haar vader gevangenzitten in hun eigen verleden komt erg goed tot uiting. De gevonden briefjes zijn echter voor beiden, Miriam leest er regelmatig een voor aan haar vader, een opening naar hun eigen vrijheid.

Een onderwerp als de Tweede Wereldoorlog is vaak zwaar beladen, maar de auteur heeft haar roman op een behoorlijk toegankelijke manier geschreven. Natuurlijk is het geen al te vrolijk verhaal, is het op momenten aangrijpend en indringend, maar nergens krijgt de lezer de indruk er niet doorheen te komen. Ellory’s debuut zal dan ook nog wel even blijven hangen.

Waardering: 4/5

Boekinformatie
Auteur: Anna Ellory
Titel: De meisjes van Ravensbrück
ISBN:  9789021026428
Pagina’s: 352
Eerste uitgave: 2020