Flaptekst
Een jonge Afghaanse tolk genaamd Omar neemt de onmogelijke beslissing om zijn door oorlog geteisterde land te ontvluchten. Hij zegt Laila, de liefde van zijn leven, vaarwel, zonder te weten wanneer ze elkaar weer zullen zien. Omar is een van de miljoenen vluchtelingen die huis, haard en familie achterlaten. Matthieu Aikins, een journalist die in Kabul woont, besluit zijn vriend op die levensgevaarlijke tocht te vergezellen. Hiervoor moet hij zowel zijn paspoort als zijn identiteit achterlaten.

Tijdens hun odyssee door de bergen en over zee ontmoeten ze talloze mensen in het hart van de migratiecrisis: onbetrouwbare smokkelaars, harteloze grenspolitie en de mannen, vrouwen en kinderen die oorlog ontvluchten op zoek naar een beter leven.

Recensie
In 2015 kwam de Afghaanse USAID-tolk Omar (vanwege veiligheidsredenen is dit niet zijn echte naam) tot de conclusie dat er geen toekomst meer is in Afghanistan. Op dat moment besloot hij zijn vaderland te ontvluchten. De in Kabul woonachtige en werkzame Canadese journalist en oorlogsverslaggever Matthieu Aikins nam het besluit om de tolk, die hij in 2009 heeft leren kennen en waarmee hij bevriend is geraakt, tijdens zijn hachelijke onderneming te vergezellen. Dit deed hij echter niet als zichzelf, want hij nam de identiteit van een Afghaanse vluchteling aan. Tijdens deze vlucht maakte de journalist een grote hoeveelheid aantekeningen op zijn smartphone en nadat ze hun reis in 2016 beëindigden, heeft hij zijn notities uitgewerkt, diverse interviews gehouden en is hij regelmatig teruggereisd naar de plekken die ze hebben aangedaan. Hun ervaringen heeft hij samengebracht in het in 2022 verschenen De tolk van Kabul, dat tevens zijn debuut als auteur is.

Aan het begin van het uit vier delen bestaande boek vertelt de auteur hoe hij Omar heeft ontmoet en hoe het tot hun vriendschap gekomen is. Hij geeft globaal aan onder welke omstandigheden de tolk heeft geleefd, wat hij gedaan heeft en wat voor persoon hij is. Daarnaast geeft hij informatie over zichzelf, maar eveneens over Afghanistan. De lezer krijgt hierdoor geen volledig beeld over de twee mannen en het land, maar zonder meer ruim voldoende om van beide een indruk te krijgen. Waar het in het verhaal vooral om gaat, is om inzicht te geven in de vluchtelingencrisis. Deze problematiek wordt dan ook ruimschoots onder de aandacht gebracht en omdat de journalist zichzelf als vluchteling heeft voorgedaan, is dit vanuit een geheel ander perspectief dan normaliter het geval is. Je ziet het in feite door de ogen van de vluchteling zelf en daardoor krijg je niet alleen een goed, maar tevens completer beeld van het probleem.

Hoewel alles wat in dit boek gebeurt, werkelijk gebeurd is, leest het op veel momenten als een roman. De schrijfstijl van de auteur, die vaak meeslepend, maar zo nu en dan ook wel enigszins zakelijk is, is hier voor een groot deel debet aan. Verder heeft de spanning, die herhaaldelijk om de hoek komt kijken, hier voor een aanzienlijk deel invloed op. Bij het schrijven van dit boek heeft Aikins veel gebruik gemaakt van het werk van anderen, hier verwijst hij ook naar en daarom is achterin een uitgebreid overzicht opgenomen van alle door hem gehanteerde bronnen. De vlucht van Omar en vele anderen heeft in 2014/2015 plaatsgevonden, maar wat zij destijds meegemaakt hebben, maken vele andere vluchtelingen die jaren later aan hun onderneming zijn begonnen nog steeds mee. In al die tijd is er niet eens zo heel erg veel veranderd.

Het verhaal dat Aikins heeft geschreven, is veel meer dan alleen een verslag over zijn en Omars risicovolle en soms gevaarlijke missie. De tolk van Kabul geeft op indringende wijze aan wat mensen, die niet meer in hun eigen land kunnen wonen en leven en daardoor als het ware tot vluchteling veroordeeld worden, moeten ondergaan als ze eenmaal het drastische besluit hebben genomen om huis en haard te verlaten. Het boek laat echter ook zien dat veel autoriteiten niet op een humane manier met hen omgaan, dat het smokkelaars vaak alleen om geld is te doen en dat veel hulporganisaties niet bij machte zijn om de hulp te bieden die nodig is. De undercoveroperatie van de auteur kan daarom met recht een eyeopener worden genoemd.

Waardering: 4/5

Boekinformatie
Auteur: Matthieu Aikins
Titel: De tolk van Kabul
ISBN:  9789021341200
Pagina’s: 368
Eerste uitgave: 2022