Beschrijving
In concentratiekamp Auschwitz is pal onder de ogen van de nazi’s in het geheim een schooltje opgezet. Daar waar boeken streng verboden zijn, verbergt de veertienjarige Dita onder haar jurk de kleinste en meest clandestiene bibliotheek die ooit heeft bestaan. De acht boeken worden door haar en de andere kampgenoten gekoesterd als schatten. Dita geeft niet op en verliest nooit de wil om te leven. De verhalen voeren haar mee naar een andere wereld. De bibliothecaresse van Auschwitz is een ontroerend, waargebeurd verhaal over de moed van een jong meisje en hoe boeken mensen kunnen helpen in de verschrikkelijkste omstandigheden.

Recensie
Nadat Antonio Iturbe als journalist afstudeerde, heeft hij als verslaggever bij een lokale televisiezender in Barcelona gewerkt en richtte hij de gratis krant Gratix op, waarvan hij ook directeur werd. Vervolgens was hij redacteur bij een aantal magazines, waaronder een tijdschrift voor boeken. In 2004 debuteerde hij als auteur met de humoristische roman Rectos torcidos. Zijn tot dusver grootste succes behaalde hij met het in 2013 verschenen De bibliothecaresse van Auschwitz, dat in meer dan tien talen is vertaald en dat bekroond is met de Troa-prijs.

Net als vele anderen wordt ook de veertienjarige Edita (Dita) Adlerova in vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau gevangengehouden. Hoewel het verboden is, is in een van de barakken in het geheim een schooltje opgericht om de kinderen van het kamp toch nog iets te kunnen leren. Er worden ook enkele boeken verborgen gehouden en Dita is benoemd tot bibliothecaresse. Tijdens een inspectie verbergt ze een aantal daarvan onder haar jurk, terwijl ze weet dat haar de doodstraf wacht als dit door de nazi’s ontdekt wordt. Ze beschermt de kleine bibliotheek echter alsof het haar eigendom is, maar ook omdat de boeken haar naar een andere wereld leiden.

De bibliothecaresse van Auschwitz is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Dita Dorachova, een van de overleefsters van dit verschrikkelijke vernietigingskamp. Hoewel het een roman is en er daarom vast en zeker fictieve scènes zijn, komt het niet als zodanig over. Voor een groot is dat natuurlijk een gevolg van die afschuwelijke werkelijkheid, maar ook omdat de meeste lezers wel weten welk onmenselijk leed er destijds door de nazi’s, en met name de SS’ers, is aangericht. Iturbe weet de ellende en angst die er bij de gevangen Joden heerste al vanaf het begin duidelijk over te brengen. Dat geldt eveneens voor de intimiderende houding en opstelling van de Duitsers. Het beeld dat je van hen krijgt is niet al te positief, hoewel ook blijkt dat er onder de militairen enkele dissidenten waren.

Hoewel het verhaal voor een groot deel vanuit het perspectief van Dita wordt verteld, zijn er ook veel fragmenten uit het oogpunt van andere personages. De lezer krijgt hierdoor een goed beeld van hoe het er in het kamp aan toeging, wat er onder de gevangenen leefde, waar ze zich zoal mee bezighielden en hoe ze met hun steeds slechter worden omstandigheden omgingen. Dan merk je dat ze, ondanks al hun angst en ellende, toch wat van hun gedwongen verblijf en armoedige bestaan probeerden te maken. Vaak wisten ze niet eens wat hen te wachten stond en hielden ze altijd nog dat kleine beetje hoop dat het ooit beter zou worden en ze weer in vrijheid konden leven.

Ondanks dat er in het begin al voldoende fragmenten zijn die niets aan de verbeelding overlaten en aantonen dat het in Auschwitz verschrikkelijk was, moest het verhaal wel even op gang komen. De auteur wisselt boeiende gedeelten af met een aantal minder interessante. Na een tig-aantal hoofdstukken, het zal ongeveer op een kwart zijn, is er een kentering en gaat het intrigeren. Vanaf dan zijn er momenten die aangrijpend zijn, maar er doen zich ook aandoenlijke situaties voor. Soms is er zelfs sprake van een lichte spanning, vooral wanneer enkele gevangenen iets ondernemen waarbij hun leven in gevaar komt. In de laatste hoofdstukken, veel gevangenen zijn getransporteerd naar Bergen-Belsen, wordt het heftig en indrukwekkend. De Joden hebben het dan nog slechter dan in Auschwitz.

In zijn slotwoord vertelt Iturbe nog enkele dingen over de bibliothecaresse en een van de gevangenen (Fredy Hirsch) die belangrijk voor haar was. Dit is zonder meer van toegevoegde waarde, evenals de bijlage waarin de auteur heel kort aangeeft hoe het een aantal personages na de oorlog is vergaan. Al met al is De bibliothecaresse van Auschwitz een pakkend verhaal over een in gevangenschap opgegroeid meisje.

Waardering: 4/5

Boekinformatie
Auteur: Antonio Iturbe
Titel: De bibliothecaresse van Auschwitz
ISBN: 9789022573891
Pagina’s: 414
Eerste uitgave: 2013