Beschrijving
Een jaar na de dood van haar moeder besluit de vijftienjarige Tsomo een reis te ondernemen naar de tempel, om daar haar moeder een laatste eer te bewijzen. Op die reis ontmoet ze Wangchen, een ontmoeting die bepalend zal zijn voor haar leven. Hun huwelijk is verre van gelukkig. De vernederingen die Tsomo door hem moet ondergaan, leiden tot haar besluit om weg te gaan uit het dorp. Dit is het begin van haar grote reis waarvan ze nooit zal terugkeren. De reis brengt haar steeds verder door Bhutan en India. Een confrontatie met de wereld in het algemeen en met de pre-moderne Bhutanese samenleving in het bijzonder, een reis waarin ze zichzelf vindt en waarin ze groeit als persoon, maar vooral ook als vrouw.

Recensie
De Bhutanese schrijfster Kunzang Choden is de eerste auteur uit haar land die een roman in het Engels geschreven heeft. Deze taal leerde ze op een school in India, waar ze op haar negende naar toegestuurd werd. Later studeerde ze psychologie en sociologie en is ze voor het United Nations Development Program in Bhutan gaan werken. De debuutroman in kwestie is The circle of Karma dat in 2005 is uitgebracht en in 2009 in het Nederlands is vertaald onder de titel Tsomo’s karma.

Tsomo is opgegroeid in een groot huis in het dorp Wangleng. Als ze veertien jaar oud is, overlijdt haar moeder en een jaar later besluit ze om naar een tempel in Trongsa te gaan om haar moeder te herdenken. Tijdens haar reis ontmoet ze Wangchen, waar ze mee trouwt. Het is geen goed huwelijk en door een aantal vernederingen besluit ze haar geboortedorp te verlaten. Haar reis leidt haar door Bhutan en India en op de ene plek blijft ze langer dan op de andere. Ze kent gelukkige en ongelukkige momenten, maakt nieuwe vrienden, maar kan nooit de rust en vrede vinden waar ze naar verlangt.

Tsomo’s karma, dat met een proloog die zich in het heden afspeelt begint, wordt volledig vanuit het perspectief van Tsomo verteld. Ze is inmiddels non, maar ook oud. Na deze inleiding maakt het verhaal een flinke sprong terug en gaat het naar het jaar dat Tsomo nog een klein meisje is. Vanaf dat moment verloopt de plot chronologisch en volgt de lezer haar levenspad. Omdat er geen gebruik wordt gemaakt van tijdsaanduidingen is het niet altijd duidelijk wanneer een periode uit haar leven zich precies afspeelt. Het is soms raden, maar door de diverse beschrijvingen valt er over het algemeen wel uit op te maken wanneer dat tijdvak is. Behalve een reis door het leven van Tsomo, is het in zekere zin ook een reis door de tijd.

Doordat de auteur het verhaal op deze manier geschreven heeft, geeft het een goed beeld van de cultuur van Bhutan, de gebruiken van dit land, het bijgeloof dat veel mensen hadden of hebben, maar ook van het Boeddhistische geloof. Omdat dit voor de westerse wereld een redelijk onbekend gebied is, is het interessant en boeiend om hier meer over te weten te komen. De roman is volledig fictief, maar onder andere door het verwerken van de hiervoor genoemde elementen kan het ook maar zo waargebeurd zijn. Het leven van Tsomo zal vele Bhutanese vrouwen niet vreemd in de oren klinken.

De schrijfstijl van de auteur is beeldend en prettig, maar lijkt soms wat simpel. De lezer kan zich bijzonder goed in Tsomo inleven; hij voelt en leeft met haar mee en begrijpt hoe ze zich in vele situaties moet voelen. Toch kan hij zich niet aan de indruk onttrekken dat ze in veel gevallen wel wat naïef is. Voor een heel groot deel zal dit komen doordat ze opgroeide in een tijd dat het voor meisjes en vrouwen niet gebruikelijk was om te leren lezen en schrijven. Ze werden destijds – en er zullen ongetwijfeld nog regio’s zijn waar dit nog steeds zo is – als lagere wezens beschouwd. Dit heeft dan ongetwijfeld invloed op je ontwikkeling als mens. Het is dus niet zo heel erg vreemd dat Tsomo zich over de dingen die in haar leven niet goed gingen schuldig heeft gevoeld.

Uiteindelijk weet Tsomo de rust te vinden die ze verdient en is haar reis ten einde gekomen. Voor de lezer geldt dit eveneens en na de afsluitende epiloog, die verteld wordt vanuit het perspectief van haar vriendin Lham Yeshi, kun je niet anders dan concluderen dat Tsomo’s karma een enigszins onbekende wereld opent. En die is zeer de moeite waard.

Waardering: 4/5

Boekinformatie
Auteur: Kunzang Choden
Titel: Tsomo’s karma
ISBN: 9789044514483
Pagina’s: 382
Eerste uitgave: 2009