Beschrijving
De West-Indische Compagnie heerst over de Afrikaanse Goudkust. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan schreeuwen de plantages om goedkope arbeidskrachten, maar het aanbod is schaars. Afrikaanse koninkrijken en Europese compagnieën handelen volgens oude verdragen, die zorgvuldig worden nagekomen. Als in november 1687 een dorpje in het Denkyira-rijk door illegale slavenhalers wordt leeggeplukt, zijn daarom de rapen gaar. Hollanders, Zeeuwen, Brandenburgers en andere Europeanen vechten om de buit, terwijl lokale stammen proberen wapens te bemachtigen om zo hun invloed uit te breiden.
Het resultaat: een moeras van intriges, corruptie en geweld. In die agressieve wereld leeft blank en zwart wantrouwend naast elkaar,verbonden door hebzucht en geteisterd door hitte, ziekte en armoede. Aldemar Burghoutsz, schipper van de Griffioen, probeert zijn ruimen vol te krijgen. Slaven brengen geld op. Zij zijn vee. Kroesvee.

Recensie
De naar het lijkt eeuwige Zwarte Pieten-discussie was voor John Meilink, in het dagelijkse leven werkzaam in de ICT, de drijfveer om over het slavernijverleden te gaan schrijven. In 2013 begon hij aan zijn debuutroman Kroesvee, dat in 2019 is uitgebracht en het eerste deel is van het vierluik Zonen van Jafhet, waarin de slavernijgeschiedenis van Nederland wordt uitgelicht, met name die van de zeventiende eeuw.

Het is eind 1687 als een dorpje in het binnenland van het koninkrijk Denkyira wordt overvallen door een groep slavenhandelaars. Op een vrouw en baby na – zij weten te vluchten – worden alle bewoners gevangengenomen. met als enige doel hen te verkopen. Daarvoor zijn verschillende gegadigden, zoals de Hollanders, Zeeuwen, maar ook andere Europeanen. Ondanks een bestand bevechten ze elkaar. Aan de andere kant doen enkele inheemse stammen er alles aan om wapens te bemachtigen. Dit heeft niet alleen tot gevolg dat niemand elkaar nog vertrouwt, maar ook dat het geweld toeneemt.

Het Nederlandse slavernijverleden houdt de gemoederen de laatste jaren flink bezig. Niet geheel ten onrechte, want van medio de zeventiende tot begin negentiende eeuw tierde deze mensenhandel welig. Veel auteurs hebben zich door het thema slavernij laten inspireren en in de meeste gevallen is dit gedaan vanuit het perspectief van de slaven, de onderdrukten. Meilink heeft voor een andere invalshoek gekozen en belicht het onderwerp – dat er hoe dan ook niet minder afschuwelijk door wordt – door de ogen van de handelaar. Deze insteek is origineel, vooral omdat de lezer hierdoor een realistisch overkomend beeld krijgt van de barbaarse praktijken van op geld beluste zee- en kooplieden. Desondanks komt het leed waaraan de slaven blootgesteld worden wel degelijk over, de auteur legt hier echter niet de nadruk op.

Kroesvee is volledig fictief, maar wel gebaseerd op waargebeurde en historische feiten. Een aantal in de roman genoemde personages heeft werkelijk bestaan en dat geldt eveneens voor het Afrikaanse gebied waar het verhaal zich voor een groot deel afspeelt. De gebeurtenissen in het boek verlopen overwegend chronologisch, maar er zijn enkele hoofdstukken die teruggaan naar een niet al te lang geleden verleden. Door deze flashbacks komt de lezer niet alleen te weten hoe een paar van de belangrijkste karakters in de zeevaart zijn beland, maar ook waarom ze in de slavenhandel terecht zijn gekomen. Verder wordt ieder hoofdstuk voorafgegaan door korte correspondentiefragmenten of verzen uit de Bijbel of de Koran. Het meest opvallende daarbij is dat in diverse Bijbelboeken al over slavernij wordt gesproken en dat het daarin zelfs goedgekeurd lijkt te worden.

De schrijfstijl van de auteur is over het algemeen toegankelijk en het taalgebruik is voor een groot deel afgestemd op de periode waarin alles plaatsvindt. Hierbij gebruikt Meilink terminologie die destijds gebruikelijk was en daarom is achter in het boek een uitgebreide en verklarende woordenlijst opgenomen. Toch wordt van veel woorden eveneens uitleg gegeven in het verhaal zelf of onderaan een pagina. Deze toelichtingen zijn zonder meer verhelderend, maar de lezer vraagt zich wel af waarom voor beide opties gekozen is. Dit komt enigszins inconsequent over. Natuurlijk is dit boek in de eerste plaats een roman, waarin een paar mooie vergelijkingen als ‘De hemel is schoon gewassen’ gehanteerd worden, maar desondanks bevat het ook verschillende spannende momenten.

Een jaar na verschijnen is Kroesvee opgenomen in de literatuurlijst van de nieuwe Canon van Nederland (venster VOC en WIC) en vanwege de geschiedkundige aard van de roman is dit niet onlogisch. Meilinks debuut, waarin diverse hoofdstukken voorzien zijn van toepasselijke illustraties, boeit en intrigeert van begin tot eind en geeft namelijk op een heldere manier, en zoals gezegd vanuit een ander perspectief, weer hoe een van de zwartste bladzijden uit de Nederlandse geschiedenis eruitziet.

(Met dank aan de auteur en LM Publishers voor het beschikbaar stellen van een recensie-exemplaar.)

Waardering: 4/5

Boekinformatie
Auteur: John Meilink
Titel: Kroesvee
ISBN: 9789460229954
Pagina’s: 432
Eerste uitgave: 2019