Beschrijving
William Stoner wordt aan het einde van de negentiende eeuw geboren als zoon van een arme boerenfamilie. Tot groot verdriet van zijn ouders kiest hij voor een carrière als docent Engels. Hij wijdt zijn leven aan de literatuur en aan de liefde – en faalt op beide fronten. Zijn huwelijk met een vrouw uit een gegoede familie vervreemdt hem verder van zijn ouders, zijn carrière verloopt moeizaam en zijn vrouw en dochter keren zich tegen hem. Een nieuwe liefdesrelatie wordt verbroken om een schandaal op de universiteit te voorkomen. Stoner sterft uiteindelijk in anonimiteit, zoals ook zijn hele leven zich in de marge heeft afgespeeld.

Recensie
Voordat John Williams tijdens de Tweede Wereldoorlog dienst nam bij de Amerikaanse luchtmacht had hij een niet zo succesvolle carrière achter de rug. Tijdens zijn dienstverband in Azië begon hij aan het schrijven van zijn eerste roman Nothing but the night (Niets dan de nacht), dat in 1948 verscheen en in 2015 in het Nederlands is vertaald. Zijn bekendste werk is het in 1965 uitgebrachte Stoner, dat veertig jaar later werd heruitgebracht en in 2012 in een Nederlandse vertaling verscheen. Behalve romans schreef hij ook een aantal studieboeken en twee gedichtenbundels. Hij overleed in 1994 aan longproblemen.

William Stoner was voorbestemd om het boerenbedrijf van zijn vader over te nemen, maar in 1910 koos hij een andere weg en schreef zich in aan de Universiteit van Missouri. Na zijn studie, hij behaalde een doctorsgraad, bleef hij aan de universiteit verbonden en werd er docent Engels, een beroep dat hij tot zijn dood in 1956 uitoefende. Hij was midden twintig toen hij trouwde, maar zijn vrouw Edith en later ook zijn dochter Grace leken zich tegen hem te keren. Hij krijgt een minnares, maar die relatie moet hij verbreken. Vele jaren later sterft hij zoals hij eigenlijk altijd is geweest: onopvallend.

Hoewel Stoner absoluut geen biografie is, leest het in zekere zin wel als zodanig. Want het is namelijk het levensverhaal van William Stoner, dat begint wanneer hij negentien jaar oud is en eindigt in het jaar dat hij komt te overlijden. Omdat hij zijn leven voornamelijk op de universiteit doorbracht, maakt hij niet veel opzienbarends mee, of het moet al het avontuurtje zijn dat hij met een van zijn studentes heeft gehad. De lezer moet en kan daarom ook niet verwachten dat het verhaal zich in een razend tempo afspeelt en dat zich allerlei plotwendingen voordoen. Maakt dat deze roman een saaie belevenis waar niet doorheen te komen valt? Nee, verre van zelfs. Naarmate de plot vordert wordt het, ondanks een ietwat stroef begin, almaar boeiender en gaat het steeds meer intrigeren.

Dit is voor een groot deel te danken aan de interessante en sterke personages, waarvan Stoner vanzelfsprekend de meeste sympathie oproept. Als lezer ga je hem meer en meer waarderen en heb je ook regelmatig met hem te doen. Bovenal omdat hij de indruk wekt een eenzaam en ongelukkig leven te lijden. Daar, en dat blijkt ook uit het nawoord van de Ierse auteur John McGahern, is echter geen sprake van, omdat hij in feite best wel tevreden met zijn leven was. Het verhaal wordt vanuit één perspectief verteld, dat van Stoner. De lezer leert hem hierdoor bijzonder goed kennen, zonder zich overigens al te veel met hem te identificeren. Hij is echter wel degene die zich, zonder de overige personages te kort te doen, het meest geliefd maakt bij dezelfde lezer. Om de simpele reden dat hij, ondanks zijn tekortkomingen, een opmerkelijk mens is.

Wat Williams eveneens goed weet over te brengen, is de sfeer. Het verhaal speelt zich vooral af in de eerste helft van de twintigste eeuw en die tijdgeest komt prima tot uiting. Hoe mensen zich destijds gedroegen, hoe de normen en waarden waren, niets daarvan komt geforceerd en gemaakt over. Daarnaast is de schrijfstijl van de auteur erg toegankelijk, aan niets is te merken dat dit boek al meer dan vijftig jaar geleden geschreven is. Er zijn echter wel een paar passages waar de lezer zijn aandacht bij moet houden, dan is het wat droog. Dat ligt hoofdzakelijk aan het feit dat die gedeelten zich tijdens de colleges afspelen en er lesstof behandeld wordt. Het past echter wel in de context van het verhaal, dus is het zonder meer noodzakelijk dat het in de roman voorkomt.

Na het verschijnen is Stoner overladen met allerlei lovende kritieken. Dat is niet ten onrechte, want Williams’ derde roman is er een die je bijblijft. En dat is niet veel boeken gegeven.

Waardering: 4/5

Boekinformatie
Auteur: John Williams
Titel: Stoner
ISBN: 9789048826056
Pagina’s: 320
Eerste uitgave: 2012