Beschrijving
Hugh ‘Shuggie’ Bain brengt in de jaren tachtig zijn jeugd door in een vervallen sociale huurwoning in Glasgow. Agnes, zijn moeder, is alles voor Shuggie. Zij behoudt haar trots door er altijd goed uit te zien. Toch zoekt ze steeds vaker troost in drank. Shuggie probeert intussen uit alle macht normaal te zijn, ook al ziet iedereen dat hij ‘anders’ is dan de andere jongens. Agnes steunt haar zoon, maar haar verslaving begint alles te overschaduwen, zelfs de liefde voor haar Shuggie.

Recensie
Nadat Douglas Stuart tweeëndertig afwijzingen had gekregen, was er eindelijk een uitgever die het aandurfde om zijn debuutroman Shuggie Bain (2021) te publiceren. Dat heeft geen van beide windeieren gelegd, want in 2020, het jaar waarin het oorspronkelijk verscheen, won de roman de prestigieuze Booker Prize en is het in minimaal achtendertig talen vertaald. Het boek, waar hij tien jaar lang aan heeft geschreven, is gebaseerd op zijn eigen jeugd, maar niet per definitie autobiografisch.

De vijfjarige Hugh ‘Shuggie’ Bain woont samen met zijn familie bij de ouders van zijn moeder Agnes. Nadat zijn aan alcohol verslaafde moeder zich voor de zoveelste keer heeft misdragen, verhuizen ze, zonder vader, naar een vervallen sociale huurwoning in een buitenwijk van Glasgow. Agnes doet er alles aan om er goed uit te blijven zien, maar haar drankzucht neemt steeds grotere vormen aan. Ondanks dat Shuggie haar verzorgt en ondersteunt, wil hij niets anders dan een normaal leven leiden; anderen vinden echter dat hij anders is.

Het verhaal begint in 1992, wanneer Shuggie zestien jaar oud is en alleen op een kamer woont. In dit eerste hoofdstuk komt de lezer een paar dingen over hem te weten. Daaruit valt op te maken dat de jongen al het een en ander heeft meegemaakt dat hoe dan ook van invloed is geweest op zijn leven tot dusver. Wat dat is geweest wordt uitgebreid uit de doeken gedaan in het vervolg, want meteen na dit begin vindt er een sprong terug in de tijd plaats en verplaatst de plot zich naar 1981. Vanaf dat moment leer je Shuggie, maar ook zijn moeder Agnes goed kennen en kom je te weten hoe het leven van vooral hen door de jaren heen verloopt.

De auteur laat dat vanuit wisselende perspectieven zien, maar het zijn voornamelijk Shuggie en zijn moeder die hun verhaal vertellen. Wat daarbij het meest in het oog springt, is dat de rode draad het alcoholisme van Agnes is en dat zij daardoor de meeste aandacht in de roman opeist. Het lijkt er daarom op dat het uitsluitend om haar gaat, maar de rol die Shuggie heeft moet zeker niet onderschat worden. Ondanks haar zo goed als voortdurende dronkenschap blijft hij als enige van de drie kinderen trouw aan zijn moeder en laat hij met regelmaat zijn onbaatzuchtige liefde voor haar zien. Desondanks is Shuggie Bain ook een roman waarin armoede, ongeluk en triestheid belangrijke elementen zijn.

Deze laatste drie kenmerken zijn tekenend voor de sfeer van het verhaal. Die is er ook een van een troosteloos en uitzichtloos bestaan. Het verval en de groeiende werkloosheid waar grote delen van Glasgow gedurende de jaren tachtig van de vorige eeuw mee te maken hadden, komen bijzonder goed tot uiting. Alle waargebeurde feiten en natuurgetrouwe omstandigheden hebben tot gevolg dat de roman uitermate realistisch is. Dit wordt versterkt door de schrijfstijl van Stuart, die is ongecompliceerd en alledaags en omdat hij veelvuldig gebruikmaakt van het platte en enigszins volkse dialect dat, zeker in de armere wijken, gesproken werd, wordt dit nog eens extra benadrukt.

Vanaf het allereerste hoofdstuk ben je bij het wel en wee van de personages betrokken – er doen zich soms situaties voor die ronduit aandoenlijk en aangrijpend zijn – en zit je in wezen al midden in het verhaal. Naarmate de plot vordert, gaat het meer en meer intrigeren en krijg je een band met de meeste personages, hoewel het vooral Shuggie is die je hart verovert. Met Shuggie Bain heeft Stuart een indringend en indrukwekkend debuut geschreven, waarmee hij de lat voor een volgende roman erg hoog heeft gelegd.

Waardering: 5/5

Boekinformatie
Auteur: Douglas Stuart
Titel: Shuggie Bain
ISBN: 9789046827574
Pagina’s: 448
Eerste uitgave: 2021