Flaptekst
China, 1839. Het Westen hongert naar Chinese thee, maar heeft niet genoeg zilver om die te kopen. In plaats daarvan betalen handelaren met gesmokkelde opium, iets wat de Chinese keizer een doorn in het oog is. Het begin van de Opiumoorlogen van de negentiende eeuw, die alle mensen in China, van rijk tot arm, Chinees en westers, mannen en vrouwen treffen.

Recensie
In 1987 debuteerde de Britse auteur Edward Rutherfurd, een pseudoniem voor Francis Edward Wintle, met het eerste deel van de historische roman Sarum, dat meteen een internationale bestseller werd en een periode bestrijkt van tienduizend jaar. Ruim dertig jaar later, in 2021, verscheen zijn zevende boek: China, waarin hij een beeld schets van het negentiende-eeuwse keizerrijk. Zijn werk is in twintig talen vertaald en er zijn inmiddels meer dan vijftien miljoen exemplaren van verkocht.

Het is 1839 en de vraag naar Chinese thee is neemt steeds meer toe, maar de middelen om dit product te betalen ontbreken. Britse en Amerikaanse kooplieden vonden hier een oplossing voor: ze betaalden met gesmokkelde opium. Omdat veel mensen verslaafd raakten aan dit middel, baarde dit de Chinese autoriteiten grote zorgen en stelden ze een verbod in. Dit betekende het begin van de Opiumoorlogen waardoor China op de rand van de afgrond kwam te staan en zowel rijk als arm hier de gevolgen van moest ondergaan.

Voordat het verhaal begint, vertelt de auteur dat China in de eerste plaats een roman is, maar zich wel afspeelt tegen de achtergrond van historische gebeurtenissen. De meeste – en belangrijkste – personages zijn daarom verzonnen. Toch laat Rutherfurd diverse personen de revue passeren die daadwerkelijk hebben geleefd, zoals bijvoorbeeld een aantal keizers, keizerin-weduwe Cixi en inspecteur generaal Lin. Het aandeel van de twee Opiumoorlogen en de Bokseropstand is eveneens aanzienlijk en belangrijk voor het boek en de omstandigheden en in feite kunnen ze gezien worden als de aanzet tot het verval van het destijds zo vermaarde en immense keizerrijk. Op de laatste bladzijden wordt hier bijzonder kort en heel erg zijdelings nog een beetje aandacht aan besteed.

De roman heeft verschillende verhaallijnen, maar ze zijn alle op een bepaalde manier met elkaar verbonden, hoewel de een wel wat meer dan de ander. Ieder afzonderlijk verhaal geeft een goed beeld van het China van de negentiende eeuw, van de buitenlandse kolonisatie, de armoede, de rijkdom aan het keizerlijke hof en de gewelddadigheden door de Britten en Fransen tijdens de Tweede Opiumoorlog, waarbij de totale vernietiging van het Zomerpaleis het meest in het oog springt. De afschuwwekkende zinloosheid daarvan gaat de lezer aan het hart. De auteur geeft de sfeer sowieso erg goed weer. Je waant je als het ware in het China van toen en beleeft mee wat de personages beleven.

Hoewel de plot al meteen vanaf het begin boeiend en onderhoudend is, wint het ongeveer halverwege, na de introductie van eunuch Laknagel, onmiddellijk aan kracht. Het levensverhaal van deze gecastreerde keizerlijke bediende is dusdanig intrigerend dat de lezer welhaast een zwak voor hem moet hebben en krijgen. Dat de roman met zijn persoon afsluit, lijkt daarom niet meer dan een vanzelfsprekendheid. Jammer daarbij is wel dat dit op een ietwat gezochte manier gebeurt. Hij had een beter lot verdiend.

Ondanks de laatste paar pagina’s heeft Rutherfurd een roman geschreven die een klein deel van de Chinese geschiedenis op een toegankelijke en vlotte manier beschrijft. De lezer komt iets meer te weten over het keizerrijk van de negentiende eeuw en het jasje waarin dat gegoten is, is erg aangenaam. Over het epische van de roman kan gediscussieerd worden, maar meeslepend en prachtig is China zonder meer.

 Waardering: 4/5

Boekinformatie
Auteur: Edward Rutherfurd
Titel: China
ISBN: 9789026155680
Pagina’s: 862
Eerste uitgave: 2021